बर्दिया । वासस्थान विनाशले सन् १९७० को दशकमा आएर संसारभर घडियालको संख्या दुई सयको हाराहारीमा हुँदा नेपालको नारायणीमा ५७ वटामा थियो । बर्मा, बंगलादेश, भुटान र पाकिस्तानका नदीबाट घडियाल लोप भइसक्दा नेपाल र भारतका केही नदीमा वस्यक उमेरका सात सयमात्र घडीयाल छन् ।
विश्वमै दुर्लभ र अतिसंकटापन्न सूचीमा रहेको घडीयाल गोहीका ९३ वटा बच्चा बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जको गोही प्रजनन् केन्द्रमा हुर्किरहेका छन् । बर्दिया रार्ष्ट्रिय निकुञ्ज स्थित गोही प्रजनन् केन्द्रमा बचेराको निक्कै व्यस्तता छ ।
घडियाल गोहीका करिब दुई महिनाका ९३ वटा बच्चाले पोखरीलाई आकर्षक र मनमोहक बनाएका छन् । निकुञ्जभित्र रहेको दुई वटा केजमा कतिपय बच्चा पोखरीमा खेलिरहेका छन् ।
कतिपय आहारा माछा खान सिक्दैछन् । केही बच्चा घाम ताप्न पोखरीको डिलमा सुस्ताईरहेका छन् । कतिले आपसमै घुलमिल हुँदै मायाप्रेम र बात्सल्य साटिरहेका छन् । पोखरीमा माउभन्दा बच्चा धेरै छन् ।
यो वर्ष प्रजनन् केन्द्रमा घडीयालले ५ वटा गुड लगाएको थियो । १ सय २० बढी अण्डामध्येबाट घडियाल गोहीले १ सय ५ वटा बच्चा कोरल्यो । १५ वटा जति मर्यो । पाँच पोथीका ९३ वटा बच्चा अहिले प्रजनन् केन्द्रभित्र हुर्किरहेका छन् ।
घडीयालले २०८१ मा ५० वटा बच्चा कोरलेकामा ३२ मात्र बच्चा बाचेको थियो । त्यसैगरी, २०८० मा ८५ वटा बच्चा कोरलेकामा ६४ वटा बच्चा बाँचेको थियो । २०७९ मा ५५ वटा बच्चा कोरलेकोमा ३८ वटा बच्चा बाँचेका थिए । प्रजनन् केन्द्रमा हुर्किएर नदी खोलामा छाड्ने बेलासम्म करिब ६० प्रतिशतमात्र बाच्ने गरेका छन् । तर, प्राकृतिक बासस्थान नदी खोला छेउमा जन्मेका बच्चा एक दुई प्रतिशतमात्रै बाच्ने गरेको संरक्षणकर्मीहरू बताउँछन् ।
प्रजनन् केन्द्रमा रहेका घडियालले असार पहिलो साता बच्चा कोरलेको थियो । अहिले दुई महिनाको हुन लाग्यो । बच्चा ५ वर्षकोभएपछि नदीका लगेर छोड्ने गरिएको छ । प्राय: ठूलो र हेर्दै डर लाग्दो लाग्ने घडीयालका ससाना बचेरा देखेर निकुञ्ज आउनेहरू निक्कै रमाउने गरेका छन् ।
बचेरा निकुञ्जको प्रमुख आकर्षण नै बनेको छ । त्यहा पुग्ने कसैले हेर्न छुटाउदैनन् । घडियाल गोही सफा नदीमा बस्छ । माछा खाने गर्छ । यो गोही मगर गोहीजस्तो जहाँ पायो त्यही जादैन् । यसले मानिसलाई आक्रमण गर्दैन् । तर, पछिल्लो समय बढ्दो नदी प्रदूषण, प्राकृतिक वासस्थानको विनास र नदीमा माछा मार्न जाने व्यक्तिले अण्डा फुटाइदिनेजस्ता कारण गोहीको अस्तित्व संकटमा पर्दै गएको छ ।
२०७३ सालपछि सबैभन्दा धेरै बच्चा यो वर्ष जन्मिएकामा निकुञ्जका अधिकारी खुसी छन् । घडियालको बचेरा स्याहार्न दुई जना प्राविधिक खटिएका छन् । ९३ बच्चालाई दैनिक जसो डेढ दुई किलो स-साना माछा आहारा दिनु पर्छ ।
यसकारण उनीहरू माछा खोज्न दिनदिनै नजिकका नदी खोला चाहर्छन् । प्रजनन्कालागि दुई भाले र ८ पोथी छन् । बच्चा कोरलेको ३-४ दिनमा माउ र बच्चा अलग गरिन्छ । गत वर्षसम्मकै साना ठूला गरेर १ सय ५२ वटा गोही छन् ।
घडियाल जोगिनु भनेको नदी खोला स्वच्छ र प्रदुषित नभएको सूचक हुँदा वातावरणीय दृष्टिले महत्वपूर्ण मानिन्छ ।
