काठमाडौं । महानगरपालिकाको एक कार्यक्रममा ललितपुर महानगरका प्रमुख चिरीबाबु महर्जनले उपत्यकामा मेट्रो रेल कुदाउन सहकार्यको प्रस्ताव राखेपछि यो विषयले पुनः चर्चा पाएको छ । राजनीतिक दलहरूले उपत्यकाबासीलाई रेलको सपना देखाएर भोट माग्न थालेको एक दशक बिते पनि खासै प्रगति भएको छैन ।
लगानी बोर्डले सन् २०१२ मा गरेको अध्ययनले काठमाडौंमा ७७ दशमलव २८ किलोमिटर मेट्रो रेलको सम्भावना देखाएको थियो । जसमा २५ दशमलव ५ किलोमिटर भूमिगत र ५१ दशमलव ७८ किलोमिटर आकाशे रेलको कल्पना गरेको थियो ।
अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययनअनुसार सामान्यतया ३० लाख जनसङ्ख्या नाघेपछि सहरमा मेट्रो चलाउन सकिन्छ । काठमाडौं उपत्यकाको जनसङ्ख्या ५० लाखको हाराहारीमा छ ।
ट्राफिक प्रहरीको तथ्यांकअनुसार काठमाडौं उपत्यकामा दैनिक १७ लाख ५६ हजार सवारी साधन गुड्छन् । यसरी हेर्दा उपत्यकाको सवारी आवागमनलाई सहज बनाउन पनि मेट्रो रेल आवश्यक हुनसक्छ । तर, कस्तो र कसरी रेल सञ्चालन गर्ने भन्ने अन्योल अझै कायमै छ ।
पटक पटक अध्ययन हुने, संस्थैपिच्छे सम्भाव्यता जाँच गर्ने तर त्यही अध्ययन पनि गिजोलिने गर्दा उपत्यकाको रेल सपना साकार हुन सकेको छैन ।
उपत्यकामा रेल सपना किन यथार्थ बन्न सकिरहेको छैन ? के हाम्रो सहरमा रेल आवश्यक छ ? आवश्यक छ भने, काठमाडौं उपत्यकाका लागि कस्तो रेल उपयुक्त होला वा कति सम्भव छ रेल सञ्चालन ? आर्थिक एवं प्राविधिक कठिनाइ के-के छन् ? काठमाडौंमा रेल चढ्न पाइने नारा मात्रै हो कि आशा पनि गर्न सकिन्छ ? सरोकारको यो अंकमा हामीले यिनै विषयमा बहस गरेका छौँ ।
बहसका लागि हामीसँग हुनुहुन्छ–
ललितपुर महानगरका प्रमुख चिरिबाबु महर्जन, रेल विभागका महानिर्देशक, रोहितकुमार बिसुराल र मेट्रो रेल विज्ञ, बदनलाल न्याछ्यों ।
